Yaşlı Kedilerde Davranış Bozuklukları

Kedilerde yaşlanma ile çeşitli becerilerde gerilemeler başlar ve bu gerilemelerden bilişsel beceriler de etkilenir. Kedi bilişsel bozukluğu ya da kedilerde davranış bozukluğu olarak adlandırılan bu bozukluk 11 - 15 yaş arasındaki kedilerin %55’ini 16 - 20 yaş arasındaki kedilerin ise %80’ini etkiliyor. Yaşlı kedilerde davranış bozukluğu ile hafıza, öğrenme yeteneği, farkındalık, görüş ve duyuş algısı gerilemeye başlar. Bu gerilemeler kedilerin uyku düzenlerinde, dengelerinde ve aktivitelerinde değişikliğe yol açar. Tuvaletin ya da mama kabının yeri gibi daha önceden çok iyi bildikleri şeyleri bile unutmaya başlarlar. Bununla beraber anksiyeteye ve agresif davranmaya daha yatkın hale gelirler. Meydana gelen bu değişiklikler kedinin sahibiyle, evdeki diğer insanlarla ya da hayvanlarla olan iletişimini de değiştirebiliyor. Kedinizin yaşadığı bu değişimde ona yardımcı olabilmeniz için önce onda meydana gelen değişimleri anlamsız gerekir. Bu yazımızda yaşlı kedilerde davranış bozukluklarının nasıl ortaya çıktığından ve hangi davranışlarla karakterize olduğundan bahsedeceğiz.

Yaşlanmaya Bağlı Davranış Bozukluklarının Ayırt Edilmesi

Yaşlanmanın bazı etkileri davranış bozukluğu ile ilişkili değildir. Bazen bu etkiler, bilişsel gerilemenin getirdiği değişikliklere oldukça benzer olur ve kolayca karıştırılabilir. Değişikliklerin kaynağından emin olmak için veteriner hekime, meydana gelen tüm değişiklikleri detaylarıyla anlatmak gerekir. Bu değişiklikleri her zaman yaşlanmanın getirdiği doğal bir süreç olarak kabul etmemek gerekir. Çünkü meydana gelen değişikliklerin bir kısmı tedavi edilebilir bozukluklardır. Ayrıca bazı terapiler kedinizde görülen semptomların hafiflemesini, onun daha rahat olmasını hatta varsa daha az ağrı hissetmesini sağlar.

Kedilerde Davranış Bozukluğu Kontrol Listesi

Kedinizde meydana gelen değişiklikleri gözlemleyebileceğiniz ve bu değişikliklerin kaynağı hakkında fikir sahibi olabileceğiniz bir kontrol listesi bulunuyor. Bu sayede kedilerde anksiyete gibi durumlarda onu daha iyi anlayabilir ve ona en doğru şekilde yaklaşabilirsiniz.

Öğrenme ve Hafıza Sorunları

• Tuvalet dışındaki yerlere dışkılama.
• Yemek ve uyku yerlerini unutma.
• Daha önceden tanıdığı insanları ve hayvanları tanıyamama.

Kafa Karışıklığı ve Uzamsal Oryantasyon Bozukluğu

• Bilindik yerlerden kaybolma.
• Bir objeye ya da boşluğa sürekli bakakalma.
• Nedensizce dolaşma.
• Çeşitli engellerin üzerinden ya da çevresinden geçememe.

İlişkiler ve Sosyal Davranış Değişimleri

• Sevilmeye, oyun oynamaya, etraftaki insanlara ve diğer hayvanlara karşı ilgisizlik.
• Sürekli dokunma isteği ve ilgi meraklısı haline gelme.

Aktivite Kaybı ve Duyarsızlık

• Çevreye olan ilgide azalma, çevreyi daha az keşfetme ve olaylara az tepki verme.
• Kendini daha az temizleme.
• Daha az yemek yeme.

Endişe ve Anksiyete

• Kıpır kıpır ve heyecanlı davranışlar.
• Daha fazla miyavlama.
• Normal rutinden farklı olarak daha rahatsız edici davranışlar sergileme.

Fiziksel Hastalıkları Eleme

Eğer kediniz yukarıda yer alan belirtileri ya da değişiklikleri gösteriyorsa ilk yapmanız gereken onu veteriner hekime götürmek olmalıdır. Yaşlı kedilerde davranış değişikliklerinin bir hastalık kaynaklı olup olmadığını mutlaka araştırmak gerekir. Artrit, diş hastalıkları, tiroid bozukluğu ya da kanser gibi çeşitli rahatsızlıkların neden olduğu ağrı, hareket kaybı ve rahatsızlık hissi davranış değişikliğine neden olabilmektedir. Bu gibi hastalıklar aynı zamanda anksiyeteye ve agresif davranışlara da sebep olmaktadır. Belirtilerin tıbbi problemlerden ya da birincil olarak yaşlanmaya bağlı ortaya çıkan sağlık sorunlarından kaynaklanmadığı anlaşıldıktan sonra bu belirtilerin yaşlanmanın beyin üzerindeki etkileri sonucunda ortaya çıktığına varılabilmektedir.

Kedilerde Davranış Bozukluğu Tedavisi

Kedinin davranışlarında meydana gelen değişikliklerin bilişsel bozukluklardan kaynaklandığı anlaşıldığında atılacak bir sonraki adım terapi seçeneklerini değerlendirmektir. Kedilerde davranış bozukluğu tedavisi genellikle kedinin yaşam alanını kediye yardımcı olacak şekilde değiştirmek ve kedinin günlük rutinine uymasına yardımcı olmak şeklinde planlanır. Bilişsel bozukluk tedavileri için sakinleştirici gibi anksiyeteyi önlemeye yönelik ek gıdalar ya da ilaçlar da kullanılabilir. Veteriner hekim uygun gördüğünde bu ilaçların kullanılmasını tavsiye etmektedir.

Dışkılama Problemi İçin Önerileri

Kedilerde dışkılama davranış bozukluğu meydana gelen durumlardan evdeki tuvalet sayısını arttırmak ya da çok katlı evlerde her kata bir tuvalet koymak onun evi daha az kirletmesini sağlar. Ancak burada tuvaletlerin kolay bulunabilecek yerlere konması gerekir. Çünkü yaş ile beraber kediler tuvaletlerinin yerini unutabilirler. Mevcut tuvaletin yerini değiştirmeden çok göz önündeki bir yere ekstra bir tuvalet koyabilirsiniz. Bu tuvaletlerin girişlerinin alçak olmasına özen göstermeniz gerekir. Çünkü yaşlı kediler yüksek duvarlı tuvaletlere girmeye çalışırken eklemlerinde ağrı ya da acı hissedebilirler. Kediler için farklı boyutlarda ve özelliklerde tasarlanan kedi tuvaleti çeşitlerini buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz. 

Kafa Karışıklığı İçin Öneriler

Kafa karışıklığı ya da uzamsal oryantasyon bozukluğu genellikle kedilerde ilk fark edilen davranış bozukluklarından birisidir. 17 yaş ve üzeri kedilerin %40’ında bu bozukluk görülmektedir. Kedinizin mama yeme ve su içme yerini, oyuncaklarının yerini ya da tuvaletinin yerini değiştirmek bu durumda sakıncalıdır. Kafa karışıklığının önüne geçmek için onun günlük rutinini mümkün olduğu kadar sabit tutmak gerekir. Bu gibi durumlarda evin bir odasını ona ayırmak ve mama, su ve tuvalet gibi günlük ihtiyaçlarını birbirine normalden daha yakın tutmak hayatı onun için daha kolay hale getirmeye yardımcı olur.

Uyku Düzeninin Bozulması İçin Öneriler

Kedilerde yaşlanma ile beraber görülen davranış değişikliklerinden birisi de uyku düzeni bozukluğudur. Kediler bu süreçte genellikle gündüzleri daha çok uyur ve geceleri daha hareketli olur. Görme ve duyma duyularındaki değişiklikler kedilerin derin uyuyamamasına neden olur. Bu gibi durumlarda gündüz onunla oynayarak ve vakit geçirerek yorulmasını ve gece uyumasını sağlayabilirsiniz. Kedilerde anksiyete bozukluğu gece hareketliliğinin bir diğer nedenidir. Kedilerde geriatrik anksiyetenin en sık görüldüğü hali gece anksiyetesidir. Uyku esnasında evdeki kişilerden uzak olmak ya da karanlıkta evde dolaşmak kedilerde anksiyeteye neden olabilmektedir. Bu gibi durumlarda kediler genellikle yanınıza gelerek sizi uyandırmaya çalışır, yanınızda ses çıkarır ya da patisiyle vurur. Kedilerde anksiyete tedavisi için çeşitli sakinleştiriciler kedilerin rahat bir gece geçirmesine yardımcı olabilmektedir.