Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği

Köpeklerde karaciğer yetmezliği oldukça ciddi bir sağlık durumudur. Bir anda görülebildiği gibi kronik karaciğer hastalığının sonucunda da karaciğer yetmezliği ortaya çıkabilmektedir. Karaciğer aslında ilk başta hayati organlar arasında akla gelmese de birçok göreviyle sağlıklı bir vücut için önemli organlardan bir tanesidir. Karaciğerin en önemli özelliklerinden bir tanesi kanı temizlemesi ve toksinlerden ayırmasıdır. Metabolizmayı, kan pıhtılaşmasını ve sindirimi düzenleyen hormonları üretir. Karaciğer aynı zamanda vücut için birçok besini de saklar.

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği Nedir?

Köpeklerde karaciğer yetmezliği temel olarak insanlarda olduğu gibi karaciğerin vücut için gerekli fonksiyonlarını yerine getirememesi durumudur. Karaciğer yetmezliği çeşitli problemlere yol açar. Karında sıvı birikmesi, sindirim sistemi ülserleri, kan pıhtılaşması eksikliği, enfeksiyona yatkınlık ve karaciğer ilişkili bir beyin hastalığı olan hepatik ensefalopati gibi sağlık problemleri gelişebilmektedir. Köpeklerde karaciğer yetmezliğine yol açabilecek farklı durumlar bulunmaktadır. Zehirlenme ve enfeksiyon, akut karaciğer yetmezliği vakalarının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Hormon dengesizliği, kanser ve kronik enflamasyon karaciğer dokusunun yavaş yavaş parçalanmasına yol açarak zamanla karaciğer yetmezliğine neden olur. Doğuştan gelen bazı karaciğer rahatsızlıkları da karaciğer yetmezliği nedenleri arasında yer almaktadır.

Nedenine bağlı olarak karaciğer yetmezliği köpeklerin hayatının herhangi bir zamanında gelişebilir. Hastalığın neden olduğu bazı etkiler tedavi ile ortadan kalkabilmektedir. Karaciğer yeni ve sağlıklı hücreler ile kendini yenileyebilen bir organdır ancak çok fazla ölü doku olması siroza yol açabilmektedir. Hastalığın yol açtığı belirtilerin önemli bir kısmı karaciğer fonksiyonunu destekleyen ilaçlar ile tedavi edilebilmektedir. Beslenmede yapılacak değişiklikler de karaciğerin üzerindeki baskıyı hafifletmeyi sağlar. Tedavi edilemediğinde karaciğer yetmezliği ölümcül bir hastalıktır. Köpeklerde karaciğer yetmezliği beyin gibi vücuttaki diğer organların işleyişini de bozar ve bu yüzden hemen tedaviye başlanması gerekir. Uzun vadeli iyileşme ise karaciğerin durumuna ve karaciğer yetmezliğinin altında yatan sebebe göre değişiklik gösterir.

Karaciğer Yetmezliği Belirtileri

Kusma, iştah kaybı ve kilo kaybı kronik karaciğer yetmezliğinin ilk belirtileri arasında yer almaktadır. Köpeklerde karaciğer yetmezliği belirtileri ortaya çıkar çıkmaz veteriner hekim ile iletişime geçilmelidir. Şiddetli semptomların acil bir şekilde tedavi edilmesi gerekir. Karaciğer yetmezliği olan köpeklerde kusma, aşırı susama, seyrek idrara çıkma, kanlı ishal, sarılık, mide kanaması, ülser, karında sıvı birikmesi, oryantasyon bozukluğu, sinirlilik, aşırı salya akıntısı, koordinasyon kaybı, körlük, nöbet geçirme ve koma gibi belirtiler görülebilmektedir.

Karaciğer yetmezliği belirtileri, karaciğeri etkileyen herhangi bir hastalığın arkasından görülebilmektedir. Rahatsızlık aniden, kronik olarak ya da yavaş yavaş ilerleyerek ortaya çıkabilmektedir. Zehirlenme ani karaciğer yetmezliğine yol açabilecek durumlardan birisidir. Vücutta karaciğerin işleyemeyeceği kadar zehir olması ani karaciğer yetmezliğine yol açar. Enfeksiyon da karaciğer işlevini bir anda kısıtlayan bir sağlık problemlidir. Kangren ya da karaciğer hücrelerinin ölmesi akut karaciğer yetmezliği belirtilerinin bir anda ortaya çıkmasına yol açabilmektedir.

Karaciğer Yetmezliği Neden Olur?

Akut karaciğer yetmezliğinin altında yatan birçok neden bulunabilmektedir. En sık görülen karaciğer yetmezliği nedenlerinin başında zehirlenme gelmektedir. Alkol, uyuşturucu, antifriz, böcek ilacı, mantar ilacı, tarım ilacı, mavi yeşil alg, küf ve sinek mantarı zehirlenmesi gibi köpekleri etkileyebilecek birçok zehirli içerik bulunmaktadır. Zehirlenmenin dışında enfeksiyon da yaygın karaciğer yetmezliği nedenleri arasında yer alır. Enfeksiyöz köpek hepatiti, leptospiroz, mantar enfeksiyonları ve toksoplazmoz bu enfeksiyonlardan bazılarıdır.

Kronik hepatit, karaciğerin bakır birikimi ve diğer sebeplere bağlı olarak uzun süreli enflamasyonu olarak tanımlanabilir. Kronik hepatit Bedlington, Skye, West Highland White Terrier, Cocker Spaniel, Doberman ve Poodle türleri arasında daha yaygın olarak görülmektedir.

Bazı endokrin hastalıklarının da karaciğer yetmezliğine yol açtığı bilinmektedir. Köpeklerde diyabet, Cushing hastalığı ve hipertiroidizm bu hastalıklardan bazılarıdır. Cairn ve West Highland White Terrier türleri arasında yaygınca görülen karaciğer kistleri, karaciğerde meydana gelen ya da sonradan karaciğere sıçrayan kanser gibi hastalıklar köpeklerde karaciğer yetmezliği nedenleri arasında yer alır.

Bazı doğuştan gelen bozukluklar da kronik karaciğer problemlerine ve karaciğer yetmezliğine neden olabilmektedir. Özellikle Chinese Shar-Pei türünde daha sık rastlanan anormal protein birikimine yol açan hepatik amiloidoz, genetik enzim yetmezliği ile ortaya çıkan glikojen depo hastalıkları, karaciğer fibrözlerine yatkınlık ve karaciğer şantı gibi karaciğerde meydana gelen dolaşım bozuklukları karaciğer yetmezliği sebepleri arasında yer alır.

Köpeklere Karaciğer Yetmezliği Tanısı Nasıl Konur?

Köpeklerde karaciğer yetmezliği tanısı koymak için belirtilere bakılmaktadır. Karaciğerin işlevinin ne kadar bozulduğunu ve buna yol açan nedeni bulmak için kan tahlili ve idrar tahlili yapılabilmektedir. Karaciğer yetmezliği belirtileri görüldüğünde genellikle enfeksiyon belirtileri, zehirlenme emareleri, hormon ve enzim dengesizliği aranır. Kanser, kist ya da dolaşım sistemi bozukluklarının olup olmadığının kontrol edilmesi için röntgen ve ultrason tercih edilmektedir.

Muayene öncesinde veterinere köpeğin hastalık geçmişi ile ilgili detaylı bilgiler verilmelidir. Şeker hastalığı gibi kronik hastalıklar ya da geçmişte veya mevcutta düzenli olarak kullanılan ilaçlar varsa mutlaka belirtilmelidir. Karaciğer yetmezliğinde köpek ırkının etkisi olduğu için köpeğin ailesinde olan hatalıklar da bazen önemli olabilmektedir.

Köpeklerde Karaciğer Yetmezliği Tedavisi

Köpeklerde karaciğer yetmezliği tedavisi ilk olarak akut belirtilerin tedavi edilmesi ile başlar. Sağlık durumu ciddi olan köpekler yapay komaya alınarak serum ve elektrolitler ile desteklenir. Bu sayede kandaki toksik madde miktarı düşürülür. Sistemin temizlenmesi için diüretik ilaçlar ve lavman tercih edilebilmektedir. Karın boşluğunda aşırı sıvı biriktiğinde bu sıvının bir kısmı boşaltılır. Kanda pıhtılaşmanın olmadığı durumlarda kan nakli gerekebilmektedir. Bu gibi durumlarda kanın pıhtılaşmasına yardımcı olacak heparin ya da K vitamini tedavisi gibi ek tedaviler uygulanabilmektedir. Karaciğerin işlevini yerine getirememesi nedeniyle köpeğin bağışıklık sistemi zayıflar. Potansiyel enfeksiyonlara engel olmak için bu süreçte antibiyotik tedavisi gerekebilmektedir.

Belirtileri kontrol altına aldıktan sonra karaciğer yetmezliğinin altında yatan neden araştırılmaktadır. Zehirlenmeye bağlı olduğunda zehirli maddenin vücuttan atılması ile rahatsızlık ortadan kalkar. Endokrin hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıktığında ise ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. Bakteriyel ya da mantar enfeksiyonlarına bağlı karaciğer yetmezliğinin tedavisinde ise antibiyotik ve mantar önleyici ilaçlar kullanılır.

Kanser, karaciğer kisti ya da dolaşım problemine bağlı olarak gelişen karaciğer yetmezliğinin tedavisinde ameliyat gerekebilmektedir. Bu seçenek köpeğin genel sağlık durumu göz önünde bulundurularak değerlendirilir. Akut karaciğer yetmezliğinin belirtileri kontrol altına alınamadığı sürece ameliyat mümkün olmamaktadır. Bu nedenle kemoterapi gibi diğer tedavi seçenekleri göz önünde bulundurulmaktadır.

Doğumsal bozukluğa bağlı olarak kronik hepatit olan köpeklerde uzun süreli ilaç kullanımı gerekebilmektedir. Bakıra bağlanan ilaçlar bakır depolama problemlerinin önüne geçilmesine yardımcı olur. Doğuştan gelen enzim ve protein bozuklukları ise genellikle köpeğin ömrünün kısalmasına yol açar. Bu durum beslenme ve ilaç tedavisi ile bazen kontrol altına alınabilmektedir.

Karaciğer Yetmezliği Sonrası İyileşme Süreci

İyileşme süreci tamamen hastalığın durumuna ve altında yatan nedene bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Tam iyileşme ancak akut karaciğer yetmezliğine neden olan problemin başarılı bir şekilde teşhis ve tedavi edilmesiyle mümkündür. Bazı rahatsızlıklar tedavi edilebilirdir. Diğer sağlık durumları uzun süreli ilaç kullanımı ile yönetilebilir hale gelmektedir. Ancak bu durumda çeşitli yan etkilerin görülmesi çok mümkündür.

Nedeni belirlenemeyen ya da tedavi edilemeyen kronik karaciğer problemleri için düşük proteinli ve düşük sodyumlu beslenme önerilmektedir. Az miktarda karbonhidrat ağırlıklı yiyecekler karaciğer üzerindeki baskıyı hafifletir ve akut karaciğer yetmezliğinin tekrarlamasını önler. Karaciğer işlevini desteklemek için antioksidan, E vitamini desteği gibi de ek destekler kullanılabilmektedir.