Köpeklerde Ataksi Hastalığı Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Köpeklerde sinirlerin, beynin ya da omuriliğin hasar almasına bağlı olarak koordinasyon eksikliğinin ve anormal vücut hareketlerinin görülmesi ataksi olarak adlandırılır. Ataksi hastalığı varlığında köpeklerin beyni ve vücudu arasındaki iletişim sekteye uğrar. Etkilenen sinir sistemi bölgesi doğrultusunda köpeklerde ataksi belirtileri farklılaşabilir. Nitekim ataksi türlerinin de benzer şekilde farklılaştığı ifade edilebilir. Acil tıbbı tedavi gerektiren bu durumda veteriner hekimlere danışılması şarttır. Köpek muayene edildikten ve gerekli tetkikler yapıldıktan sonra ataksi nedenine bağlı olarak tedavi planlamasına geçiş yapılabilir. Ataksi her zaman kesin olarak tedavi edilebilen bir hastalık olmasa da doğru planlama ile yönetilebilir ve köpeklerin yaşam kalitesi yükseltilebilir. Bu yazımızda köpeklerde ataksi hastalığı nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi bulabilirsiniz.

Köpeklerde Ataksi Hastalığı Nedir, Tipleri Nelerdir?

İnsanlarla köpekleri ortak olarak etkileyebilen hastalıklardan olan ataksi, merkezi sinir sistemini etkileyen ve istemli kas hareketlerinin kontrolünü engelleyen ya da sekteye uğratan bir hastalıktır. Beyinde vücudun hareketlerini kontrol eden beyincik normal çalışmadığında köpeklerin hareketlerinde tuhaflık ve düzensizlik meydana gelir. Bu durum kas zayıflığı ile ilişkilendirilebilse de ataksi hastalığı kasların zayıflığından bağımsız bir durumdur. Sıklıkla kas zayıflığı ile karıştırılsa da ataksi köpeğin gücünü değil koordinasyonunu etkiler. 

Köpeklerde üç tip ataksi bulunur: proprioseptif, serebellar ve vestibüler. 

• Proprioseptif ataksi: Beyin sapını veya omuriliği etkileyen hasar sonucu gündeme gelen ataksi türüdür. Bu durumda köpekler normal şekilde yürüyemez ve ayaklarını yerleştirmekte sorun yaşar. Arka bacaklarını sürüyebilir, dengesiz hareket edebilir. Ön bacakları ve arka bacakları ayrı ayrı ya da eş zamanlı etkilenebilir.
• Serebellar ataksi: Motor fonksiyonlarının, hareketlerin ve dengenin kontrolünden sorumlu beyinciğin zarar görmesi ile meydana gelir. Omurilik zarar gördüğünde spinoserebellar ataksi adı verilen durum gündeme gelir. Bazı köpek ırkları için spinoserebellar ataksinin resesif bir genden kaynaklanabildiği düşünülmektedir. Bu nedenle Russell Terrier, Toy Fox Terrier gibi ırkların bu geni taşıyıp taşımadıklarının öğrenilmesi için test edilmeleri önerilebilir. Serebellar ataksi hastalığı olan köpekler hareketlerini kontrol altına alamadığından abartılı hareket edebilirler. 
• Vestibüler ataksi: Beyin sapındaki ya da iç kulak bölgesindeki hasardan kaynaklanan ataksi türüdür. Vestibüler sistemin zarar görmesi hem dengeyi hem de konumlamayı etkileyebilir. Ardındaki neden genellikle kulak enfeksiyonu ve/veya iltihaptır. Köpeğin başının eğik durması ya da yürürken bir tarafa doğru yönelme yaygın belirtiler arasındadır.

Köpeklerde Ataksi Hastalığının Nedenleri

Köpeklerde ataksi hastalığı birçok farklı nedenle meydana gelebilir. Hastalık bazı köpeklerde hafif ve orta şiddette seyrederken bazılarında yüksek şiddette görülebilir. Yaygın görülen nedenler şu şekilde sıralanabilir:

• Köpek distemper virüsü gibi sistemik enfeksiyonlar
• Omurga kemikleri arasındaki disklerin yapısal olarak bozulması
• Beyinde, omurilikte ve kulakta enfeksiyon ya da iltihap
• Beyinde, omurgada veya kulak bölgesinde tümörler
• İç kulak ve orta kulak bölgesini etkileyen idiyopatik vestibüler hastalık
• Baş bölgesine alınan travma
• Hipotiroidizm
• Beslenme düzeninde dengesizlik
• Geriatrik vestibüler hastalık
• Toksinler
• Kullanılan ilaçların etkileşime girmesi ya da aşırı doz ilaç kullanımı
• Karaciğer şantları ve serebellar hipoplazi gibi doğumsal sorunlar
• Kan şekerinin düşüklüğü ile karakterize hipoglisemi

Köpeklerde Ataksi Hastalığının Belirtileri

Köpeklerde ataksi hastalığının türünden bağımsız olarak görülen ortak belirtilerin varlığından bahsedilmesi mümkündür. Yürüyüşte anormallik, denge kayıpları, yürürken tökezleme, uyuşukluk, iştahta azalma köpeklerde ataksi hastalığı belirtileri arasında sıralanabilir. Tüm bunlara ek olarak belirtilerin hastalığın tipi doğrultusunda da spesifikleşmesi mümkündür. 

Örneğin serebellar ataksi; baş aşağı uzanıldığında titreme, koşarken bacakların farklı yönlere doğru gitmesi, sık denge kaybı veya düşme, ayak parmaklarını yerde sürüme gibi semptomlara neden olabilir. Proprioseptif ataksi ise yürüyüşte tuhaflık, arka bacaklarda zayıflık, patilerin sürüklenmesi, anormal spinal refleksler gibi farklı şikâyetlere yol açabilir. Vestibüler ataksi durumunda ise baş sallanması, göz hareketlerinde hızlanma, baş dönmesi ve koordinasyonsuz yürüyüş sıklıkla gözlemlenebilir.

Köpeklerde Ataksi Hastalığın Tedavi Yöntemleri  

Köpeklerde denge kaybı ve sersemlik ile bağlantılı belirtiler gözlemlendiğinde veteriner hekimlere danışılması son derece önemlidir. Genel muayene ardından köpeklerde MR ve X-ray gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulması gerekebilir. Bazı durumlarda daha ileri nörolojik tetkiklere ihtiyaç duyulabilir. 

Köpeklerde ataksi hastalığı tedavisi bu hastalığa neden olan unsur doğrultusunda planlanır. Bu kapsamda anti-enflamatuarların, antibiyotiklerin, ağrı kesicilerin ve mantar önleyici ilaçların kullanılması gerekebilir. Ek olarak fizik tedavi ve egzersiz kısıtlanması da gereklilik hâline gelebilir. 

Çok yaygın olmamakla birlikte bazı köpekler için ataksi hastalığı hastane yatışını gündeme getirebilir. Hastane yatışı sırasında köpekler gözlemlenebilir ve destekleyici tedavilerle buluşturulabilir. Ataksinin nedeni omurilik bölgesine baskı oluşturan bir tümör ise cerrahi müdahale gündeme gelebilir. Bazı durumlarda ataksi dinlenme ve tıbbi bakım ile yönetilebilir. Kimi zaman hastalığın tedavi edilmesi mümkün olmasa da yönetilebilmesi söz konusudur.

Ataksinin tedavi edilebilmesi için altta yatan nedenin net bir şekilde belirlenmesi ve tedavi edilebiliyor olması gerekir. Altta yatan neden tam olarak teşhis edilmediğinde ya da tedavi edilemiyorsa hastalığın yönetilmesi önem kazanır. Kendiliğinden iyileşmeyen ataksi, uygun tedavi yöntemlerinin uzmanlarca uygulanmasını gerektirir.

Köpeklerde ataksi hastalığı her zaman önlenemez. Dolayısıyla sinir sistemini etkileyen bu rahatsızlıkla ilgili kesin tedbirler alınamaz. Köpeklerin düzenli olarak kontrollerinin yapılması, yaşadıkları semptomların gözlemlenmesi ve zaman kaybetmeden veteriner hekimlere danışılması en doğrusu olacaktır.