Kedilerde Saçkıran (Dermatofitoz): Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Yaygın olarak dışarıda zaman geçiren ya da dışarıda yaşayan kediler sık görülen saçkıran evde, kapalı ortamlarda yaşayan kedilerde de görülebilir. Saçkıran cildi, tüyleri ve pençeleri etkileyen bir mantar türüdür. Cildin sertleşmesine ve bölgesel kellikler meydana gelmesine neden olur. Tedavi edilmediğinde özellikle bağışıklık sistemi düşük hayvanlarda tüm vücuda yayılarak açık yaralara neden olabilmektedir. Saçkıran kedilere diğer hasta hayvanlardan ya da o hayvanların gezdiği ortamlardan bulaşabilir. Saçkıran aynı zamanda kedilerden diğer hayvanlara ya da insanlara da bulaşabilmektedir. Her ne kadar bu hastalık çok bulaşıcı olsa da kolay tedavi edilebilirdir. Bu yazımızda saçkıran hakkında merak edilen soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.

Kedilerde Saçkıran Nedir?

Saçkıran birçok farklı hayvan türünü etkileyen bir mantar enfeksiyonudur. Dermatofitoz olarak da bilinmektedir. Kedilerde mantar enfeksiyonunun %98’i kolayca bulaşabilen microsporum canis adı verilen mantardan kaynaklanmaktadır. Mantarlar kürk, deri ve tırnaklarda yer alan keratin ile beslenmektedir. Saçkıran bölgelerinde kırmızı ve halka şeklinde döküntüler meydana gelmektedir. Bununla beraber enfekte olmuş kediler çok az belirti göstermektedir.

Kedilerde Mantar Belirtileri

Kedilerde mantar belirtileri hafif ya da orta şiddetli olmaktadır. Belirtiler genellikle baş, kuyruk ya da patilerde meydana gelir. Ancak belirtiler nadiren vücudun diğer bölgelerinde de ortaya çıkabilir. Ciltte kırmızı halkalar, tüy kaybı, cildin pul pul olması, kaşıntı, lezyonlar ve yaralar ile beraber tırnaklarda deformasyon gibi belirtiler bulunmaktadır.

Ciltte Kırmızı Halkalar

Kedilerde mantar hastalığı her zaman klasik halka şeklinde bir enfeksiyona neden olmamaktadır ancak bu belirti sık görülmektedir. Dairesel alanda tipik olarak saç kaybı olur ve cilt pürüzlü ya da pullu bir görünüme sahip olur.

Tüy Kaybı

Kedilerde saçkıran halka şeklindeki enfeksiyona neden olmaktadır ve genellikle halkanın içindeki tüy dökülmektedir. Bununla beraber vücudun diğer bölgelerinde düzensiz tüy kaybı yaşanabilmektedir.

Pürüzlü Cilt

Saçkıran sonucunda tüy kaybı olsa da olmasa da cildin pul pul ya da pürüzlü olması yaygındır. Ayrıca kedinin tüylerinde çok fazla kepek varmış gibi görünür.

Lezyonlar ve Yaralar

Kırmızı halkalar ile beraber vücutta daha düzensiz yapıya sahip kabarık lezyonlar oluşabilir. Ayrıca problemin ciddi olduğu durumlarda kedilerde daha büyük lezyonlar ya da açık yaralar meydana gelebilir.
Kaşıntı

Tüm şişlikler ya da lezyonlar kaşıntıya neden olmaz. Ancak genelinde kaşınma görünmektedir. Kedilerin belirli bölgeyi ısrarlı bir şekilde kaşıması ya da patilemesi saçkıranın erken dönemde fark edilmesini sağlayabilir.

Tırnaklarda Deformasyon

Saçkıran tırnakları etkilediğinde tırnaklarda sertleşmeye ve oyuklara neden olmaktadır. Sonuç olarak tırnaklar pul pul ve deforme olmuş bir görünüme sahip olur.

Kedilerde Mantar Nedenleri

Kedilerde saçkıran çok yaygın olsa da nedenleri oldukça kısıtlıdır. Kediler saçkıran mantarının sporlarını taşıyabilirler. Bazı kediler belirti gösterirken bazılarında hiç belirti olmadan sporlar yayılabilmektedir. Bu nedenle kedilerde mantar nedenlerinin başında saçkıran enfeksiyonu olan diğer kedilerle temas gelir. Ayrıca enfekte olan kedilerin yatağına, oyuncaklarına dokunmak, mamasını yemek, suyunu içmek ya da tuvaletini kullanmak da kedilerin enfekte olmasına neden olmaktadır. Maruz kalma mutlaka kedinin saçkıran olacağı anlamına gelmez. Özellikle bağışıklık sistemi güçlü olmayan kedilerde saçkıran daha sık görülmektedir.

Kedilerde Mantar Tanısı Nasıl Konur?

Kedilerde mantar hastalığı tanısını koyabilmek için birden fazla test ve tanı çalışması yapılması gerekir. Yapılması gereken tetkiklerin başında da Wood lambası adı verilen bir yöntem gelmektedir. Özel siyah ışığa sahip olan lamba, mantarların sarı - yeşil renkte parlamalarını sağlar. Uygulaması çok basit ve invaziv olmayan bir yöntemdir ancak her zaman doğru sonuç vermemektedir. Lamba ölü hücrelerin ya da diğer liflerin de parlamasına neden olabilir. Bu nedenle değerlendirme için tercih edilen yöntemlerden bir tanesidir ancak tek başına yeterli değildir. Mantar sporlarının mikroskop altında incelenmesi de bir diğer yöntemdir. Kedilerde saçkıran tanısı koymanın en kesin yöntemlerinden birisi kedinin cildinden ya da tüylerinden örnek alarak kültürleştirmektir. Ancak bu seçenek yavaş bir yöntem olduğu için sonuçların gelmesi birkaç haftayı bulabilmektedir. Daha hızlı teşhis için PCR olarak bilinen polimer zincir reaksiyon testi yapılır. En yeni tanı yöntemi olan PCR, cilt ve tüyden alınan örnekler ile birkaç gün içerisinde tanı koymaya yardımcı olur. Kedilerde saçkıran için en etkili tanı yöntemi biyopsidir. Biyopside kedinin cildinden bir parça alınır ve test edilir. Saçkıran tanısı koymak için çok çeşitli yöntemler bulunmaktadır ve genellikle en kesin tanı için birden fazla test yapılmaktadır. Saçkıran lezyonları diğer rahatsızlıklara benzer belirtiler göstermektedir ve bu nedenle doğru şekilde tanı konması gerekmektedir. Örneğin kedinin pire sorunu olduğunda da benzer bir şekilde tüy kaybı ve kaşıntı meydana gelir, bu nedenle ayırıcı tanı önemlidir.

Kedilerde Saçkıran Tedavisi

Saçkıran tanısı konduktan sonra genellikle enfeksiyonu tedavi etmek için mantar önleyici ilaçlar kullanılır. Ağızdan alınan ilaçlarla beraber topikal kremler de saçkıran tedavisinde tercih edilir. Bu şekilde ciltteki mantar sporları tedavi edilirken aynı zamanda sistematik olarak enfeksiyon bastırılır. Saçkıran olan kedilerin yaşadığı bölgenin de detaylı bir şekilde dezenfekte edilerek mantar sporlarının öldürülmesi çok önemlidir. Kedinin gezdiği yüzeylerde çamaşır suyu kullanmak en etkili yöntemlerden bir tanesidir ancak çamaşır suyu ile temizlenen bölgelerin çok iyi arındırılması gerekir. Enfeksiyon tedavisi sonuna kadar kediyi karantina altına almak aynı zamanda mantar sporlarının evde yayılmasını önlemek için tavsiye edilir.

İyileşme Süreci

Kedilerde mantar hastalığı belirtileri ortaya çıktıktan sonra tedavi süreci hızlıca başlatılmalıdır. Saçkıranın zaman alan bir iyileşme sürecine sahiptir. Genel olarak lezyonların iyileşmesi bir haftayı geçer. Tedaviyi erkenden sonlandırmak tekrardan saçkıran belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Tedavi sona erdikten sonra genellikle veteriner hekim bir test daha yapar. Bu şekilde kedinin artık taşıyıcı olmadığından emin olunur. Tedavi sonrasında yapılan testin sonuçları gelene kadar kedinin evdeki diğer canlılarla, insanlarla ve yüzeylerle ilişkisini minimumda tutmak gerekmektedir.

Saçkıran Nasıl Önlenir?

Saçkıran çok bulaşıcıdır ancak doğru adımlar atıldığında önlenebilmektedir. Kediyle ilgilenmeden önce ve ilgilendikten sonra elleri yıkamak bulaşıcılığı önleme konusunda oldukça etkilidir. Ayrıca evdeki kedinin sokak kedileriyle etkileşimde bulunmasını da önlemek gerekmektedir. Evde temiz ortam sağlamak saçkıran için alınabilecek önlemler arasında yer alır. Saçkıran olan birçok kedi bu rahatsızlığı evdeki diğer insanlara da bulaştırmaktadır. Mantarlar kedinin oyuncaklarında, yatağında ya da diğer eşyalarında ve çevrede 18 aya kadar yaşayabilmektedir. Bu nedenle saçkıran meydana geldiğinde evin her noktasının temizliğinden emin olmak gerekmektedir.