Hamsterlar Kış Uykusuna Yatar mı?

Kış uykusu, bazı hayvanların özellikle kış aylarında ya da besin kıtlığı yaşanan durumlarda enerjilerini korumak için girdikleri son derece derin bir uyku hâlidir. Kış uykusuna giren hayvanların bedeni hareketsizleşir, solunum hızı ve kalp atışı yavaşlar. Metabolizmadaki genel düşüş sonucunda vücut ısıları da belirgin ölçüde azalır. Doğadaki hayvanlarda gözlemlenen kış uykusu haftalar ve aylar sürebilmektedir. Hamsterlar kış uykusuna yatabilen canlılardandır. Ancak tüm hamsterlar kış uykusuna yatacak şeklinde bir genelleme yapılamaz. Üstelik evcil hayvan olarak bakıldıklarında hamster kış uykusu tanımlaması da mutlak doğruluk barındırmaz. Hamsterlarda görülen kış uykusu daha doğru şekilde bir uyuşukluk hâli olarak tanımlanır. 

Kış uykusuna yatan hamsterlar genellikle doğada yaşayanlardır. Özellikle Avrupa hamsterı doğada gerçek bir kış uykusu deneyimi yaşayabilir. Öte yandan Suriye hamsteri yalnızca belli koşullar altında kış uykusuna yatar. Cüce hamsterlar ise uyuşukluk olarak tanımlanan durumu yaşar. 

Evcil hamsterlar için iklimlendirme olanaklarının bulunduğu evlerde kış uykusuna yatmak için gerekli şartlar oluşmaz. Dolayısıyla gerçek bir kış uykusu deneyimi söz konusu olmaz. Evcil hamsterlarda az önce belirttiğimiz uyuşukluk durumu ise görülebilir. Bu yazımızda “Hamsterlar kış uykusuna yatar mı?” başta olmak üzere hamsterlar ve kış uykusu özelinde merak edilen konular hakkında bilgi bulabilirsiniz.

Hamsterlarda Kış Uykusu Vs. Uyuşukluk (Torpor)

Zorunluluk nedeniyle görülen kış uykusu belli hayvanların kış aylarında soğuk havalardan korunmalarını ya da besin kıtlığı durumunda hayatta kalabilmelerini sağlayan derin uyku durumudur. Vahşi doğada hayvanlar genellikle bahar ve yaz aylarında beslenirler, yağlanırlar ve kıtlıkla birlikte soğukların başladığı dönemlerde metabolizmalarının son derece yavaşladığı kış uykusuna yatmaya hazırlanırlar. Torpor olarak ifade edilen durum, az önce de belirtildiği gibi kış uykusundan farklı olarak uyuşukluk durumu şeklinde özetlenebilir. Torpor ve kış uykusu terimleri birbiri yerine kullanılabildiğinden kavramsal detayların bilinmesi gerekir.

Torpor, kış uykusunun birkaç saat veya gün ile sınırlı versiyonudur. Kalp atışlarının ve solunum hızının azaldığı torpor durumunda hamsterların vücut sıcaklıkları da düşer. Hamsterlar uyuşukluk durumuna girdiklerinde bu durumdan çıkabilmeleri için yaşam koşullarının düzelmesi gerekir. Uyuşukluk durumunun çok uzun süre devam etmesi hamsterların dehidrasyona ya da hipotermiye girmesine yol açabilir ve hatta onlar için yaşamsal tehlikeye neden olabilir. 

Hamsterlar Ne Zaman Kış Uykusuna Yatar?

Hamsterların kış uykusuna girdiği spesifik bir zaman diliminden ziyade, bu uykuya girmelerine neden olan durumlardan bahsedilmesi daha doğru bir yaklaşım olur. Hamsterlarda torpor formunda görülen kış uykusu genellikle daha çok karanlıkta kaldıklarında, yeterince gıda ile buluşamadıklarında ve en yaygın olarak da ortam sıcaklığı 5 derecenin altına düştüğünde görülür. Evlerin soğuk havaya maruz kalan yerlerinde yaşayan hamsterlarda torpor görülme riski daha fazladır. Bu nedenle soğuk iklim koşullarında hamster kafesleri çok soğukta bırakılmamalı ve hamster kafesleri içerisinde hamsterların saklanabilecekleri ve sığınabilecekleri ekipmanlara yer verilmelidir. 

Az önce de belirtildiği gibi evcil hamsterlar uygun iklimlendirme koşullarında yaşadıkları için tam anlamıyla kış uykusuna yatamazlar. Sadece acil durumlarda torpor durumuna geçerler. Uyuşukluk hâlinin en önemli özelliği hamsterların zor şartlarda kendilerini koruyabilecek ölçüde metabolik faaliyetlerinin minimize olmasıdır. Birkaç saat ya da birkaç gün sürebilen bu uyku hâli sona erdiğinde vücut sıcaklığı yükselir. 

Hamsterlar kış uykusunu andıran bir hayatta kalma stratejisi ile uyuşukluk hâline geçtiklerinde evcil hayvan sahipleri önemli ölçüde tedirgin olabilir. Bu durumla karşılaştığında hamsterının artık yaşamadığını düşünenlerin sayısı da azımsanmayacak denli fazladır. Hamsterların torpor durumunda olup olmadığını anlamak için atılması gereken basit adımlar olacaktır. Örneğin hamsterın yaşadığı ortamın sıcaklığının ölçülmesi başlangıç noktası olarak kabul edilebilir. Gün ışığı alan 20 derece civarında bir odada, besinleri varsa hamsterlarda kış uykusu görülmesi beklenmez. Hamsterın yaşadığı ortam sıcaklığı uygunsa nefes alıp almadıklarına bakılmalıdır. Torpor durumunda hamsterlar birkaç dakikada bir nefes alırlar. Nefes alıp almadıklarından emin olunmadığı zaman burunlarının önüne soğuk bir ayna ya da metal kaşık gibi bir gereç koyulabilir. Koyulan gereç en az 3- 4 dakika bekletilmelidir. Hamsterların hayatta olup olmadığını anlamanın bir diğer yolu da kalp atışlarını kontrol etmektir. Kalp atışlarını hissetmek için hamsterın göğsüne işaret parmağı ile dokunulabilir. Bu süreçte kalp atış hızları da yavaşlayacağından bir süre beklenmesi tavsiye edilir. 

Kış Uykusu Hamsterlar İçin Zararlı mıdır?

Vahşi doğada hamsterların kış uykusuna yatması normal bir durum olarak kabul edilebilir. Ancak evcil hamsterların torpora girmesi çok da normal ve sağlıklı değildir. Torpor temelde bir hayatta kalma modudur. Hamsterın torpora girmesi yaşam koşullarında bir sorun olduğunun göstergesidir. Ortamlarının soğuk ve/veya idealden fazla karanlık olması da beslenmelerindeki yetersizlik de hamsterlarda uyku durumuna yol açabilir. 

Hamsterların torpor durumuna geçtiği fark edildiğinde koşullarının iyileştirilmesi gerekir. Bu iyileştirme kademeli olarak yapılmalıdır. Hamsterı kademeli olarak ısıtmanın en iyi yollarından biri onu elde tutmaktır. Avuç içerisinde yatan hamsterların vücut sıcaklığı yavaş artacaktır. Elbette hafif sıcak bir bez de ısınma sürecinin desteklenmesi için tercih edilebilir. Hamsterların ısıtmak için saç kurutma makinesi gibi harici ısı kaynaklarının kullanılmaması gerekir. Bu kaynaklar bedenlerinin idealden çok daha hızlı şekilde ısınmasına neden olur. Hamsterların kış uykusuna yatmasının engellenmesi adına her zaman taze besinlere ve temiz suya erişimlerinin sağlanması, yaşadıkları ortamın soğuk olmamasına dikkat edilmesi ve gerekirse günde 12 saat yaşadıkları ortamın aydınlatılması önerilir.

Hamsterların uzun süre torpor durumunda kalmaması gerekir. Kış uykusuna yatan hayvanlarda bu süreçte ihtiyaç duydukları yağlanma çoktan oluşsa da evde yaşayan  hamsterlar için aynı durum söz konusu değildir. 

Hamsterlar bazen yaşadıkları sağlık sorunları nedeniyle kış uykusunda gibi görünebilirler. Onları uyandırmak için tedbir alınmasına rağmen bıyıkları hareket etmiyorsa, hamster uyanmıyorsa ya da bedeni sertleşmişse acilen veteriner hekimlerin kontrolüne götürülmeleri gerekir.